جشن تيرگان در زمان قديم يكي از مهمترين جشن ها در سرزمين هاي پارس بوده است، داستان ها و روايات زيادي درباره جشن تيرگان وجوددارد، در ادامه بيشتر با جشن تيرگان در 13 تير ماه آشنا ميشويم.
فرهنگ ايراني پر است از جشنها و آئين هايي كه به مناسبتهاي گوناگون ودر فصلهاي مختلف سال برگزار مي شده است ، انچه كه در اغلب اين جشنها به چشم ميخورد نوعي شادي دروني و نشاط گروهي است.
اين نشات، با ذات ايرانيان قرين گشته و باعث شده است كه حتي آئين هاي عزاداري نيز از شور و نشاط خالي نباشند.يكي از اين آئينها كه البته امروزه به بوته فراموشي سپرده شده است جشن تيرگان ميباشد كه ايرانيان باستان آن را در روز سيزدهم تير برگزار ميكردند. در واقع جشن فرخنده تيرگان آغاز آن از روز تير از ماه تير ميباشد و به مدت ۹ روز ادامه دارد.
علت برگزاري جشن تيرگان
جشن تيرگان به همراه نوروز و مهرگان و سده از جمله مهم ترين جشنهاي ايرانيان است كه در گذشته براي ايرانيان اهميت وافري داشت و اين جشن رابا شكوه و زيبا برگزار ميكردند در مورد فلسفه جشن تيرگان دو روايت جالب است روايت اول مربوط به قهرمان ملي ايرانيان آرش است كه تقريبا همه ي ما با آن آشنا هستيم.
روايت اول درباره برگزاري جشن تيرگان
ميان ايران و توران سال ها جنگ وستيز بود در نبرد ميان افراسياب و منوچهر شاه ايران ،سپاه ايران شكست سختي ميخورد اين واقعه در روز اول تير اتفاق ميوفتد ودر گذشته اين روز براي ايرانيان عزاي ملي بودو جالب است بدانيد هنوزم ديدار از خانواده هاي عزادار دراين روز ميان زرتشتيان رايج است.
سپاه ايران در مازندران به تنگنا ميوفتد سرانجام دو سوي نبرد به سازش در آمدند و براي آنكه مرز دو كشور مشخص شود و ستيز از ميان بر خيزد ،پذيرفتند از مازندران تيري به جانب خاور پرتاب كنند هر جا تير فرو آمد همان جا مرز دو كشور باشد و هيچ يك از دو كشور ازآن فراتر نروند تا دراين گفت و گو بودند فرشته زمين اسفنديارمذ پديدار شد و فرمان داد تير و كمان آوردند.
جشن تيرگان,علت برگزاري جشن تيرگان,13 تير روز جشن تيرگان
ايرانيان باستان ،جشن تيرگان را در روز سيزدهم تير برگزار مي كردند
آرش در ميان ايرانيان بزرگترين كماندار بودو به نيروي بي مانندش تير را دورتر از همه ي پرتاب ميكرد. فرشته زمين به آرش گفت تا كمان بردارد و تيري به جانب خاور پرتاب كند.آرش دانست كه پهناي كشور ايران به نيروي بازو و پرش تير او بسته است و بايد توش و توان خودرا دراين را بگذارد.
آرش خودرا آماده كرد لخت شد و بدن خود رابه شاه و سپاهيان نمود و گفت ببينيد من تندرستم و گژي در وجودم نيست ولي مي‌دانم چون تير را از كمان رها كنم همه ي نيرويم با تير ازبدن بيرون خواهد آمد. آن گاه آرش تير و كمان را برداشت و بر بلنداي كوه دماوند بر آمد و به نيروي خداداد تير را رها كرد و خود بي جان بر زمين افتاد«سلام بر روان پاكش».هرمز خداي بزرگ به فرشته باد فرمان داد تا تير را نگهبان باشد و از صدمه نگه دارد.
تير از بامداد تا نيمروز در آسمان مي رفت و از كوه ودر و دشت مي گذشت تا دركنار رود جيهون بر تنه درخت گردويي كه بزرگ تر ازآن در گيتي نبود ؛نشست .آن جا را مرز ايران و توران جاي دادند و هر سال به ياد آن جشن گرفتند. جشن تيرگان در ميان ايرانيان از اين زمان پديدآمد.
روايت دوم درباره علت برگزاري جشن تيرگان
اما روايت دوم كه مربوط به فرشته باران يا تيشتر ميباشد و نبرد هميشگي ميان نيكي و بدي :««تيشتر فرشته باران است كه در ده روز اول ماه به‌صورت جواني پانزده ساله در مي آيد ودر ده روز دوم به‌صورت گاوي نر ودر ده روز سوم به صورت اسب.تيشتر به شكل اسب زيباي سفيد زرين گوشي، با ساز و برگ زرين، به درياي كيهاني فرو رفت.
در آنجا با ديو خشكسالي «اپوش» كه به شكل اسب سياهي بودو با گوش و دم سياه خود ظاهري ترسناك داشت، رو به رو شد. اين دو به مدت سه شبانه روز بايكديگر به نبرد بر خواستند و تيشتر دراين نبرد شكست ميخورد به نزد خداي بزرگ آمده و از او ياري و مدد مي جويد و به خواست و قدرت پروردگار اين بار بر ابليس خشكسالي پيروز مي‌گردد و آب ها توانستند بي مانع به مزارع و چراگاه ها جاري شوند.
آئين هاي جشن تيرگان
در برگزاري جشن تيرگان آئين هاي مخصوصي اجرا مي شده است كه از جمله انها ميتوان به آب پاشي، فال كوزه و دستبند تير و باد اشاره كرد.
– آب‌پاشي
يكي از آئين هاي جشن تيرگان آب پاشي بوده است.جشن تيرگان دركنار آب‌ها، همراه با مراسمي وابسته با آب و آب پاشي و آرزوي بارش باران درسال پيش ِرو همراه بوده و هم چون ديگر جشن‌هايي كه با آب در پيوند هستند، با نام عمومي «آبريزگان» يا «آب پاشان» يا «سر شوران» ياد شده‌است.
آبريزگان «آب پاشان» يكي از آئين هاي جشن تيرگان بوده است
– فال كوزه
يكيديگر از مراسم جشن تيرگان مانند تعداد زيادي از جشنهاي ايراني «فال كوزه» «چكُ دولَه» مي باشد. روز قبل از جشن تيرگان، دوشيزه‌اي را برمي‌گزينند و كوزه سفالي سبز رنگ دهان گشادي به او ميدهند كه «دوله» نام دارد، او اين ظرف را از آب پاكيزه پر ميكند و يك دستمال سبز ابريشمي را بر روي دهانه آن مي‌اندازد آنگاه «دوله» را نزد همه ي كساني كه ميبرد كه آرزويي در دل دارند و مي خواهند در مراسم «چك دولَه» شركت كنند
و آن‌ها جسم كوچكي مانند انگشتري، گوشواره، سنجاق سر، سكه يا مانند اين ها در آب دوله مي اندازند. سپس دختر دوله رابه زير درختي هميشه سبز چون سرو يا مورد ميبرد ودر آنجا ميگذارد. در روز جشن تيرگان و پس از مراسم آبريزان، همه ي كساني كه در دوله جسمي انداخته‌اند و نيت و آرزويي داشتنه‌اند در جايي گرد هم مي آيند و دوشيزه، دوله را از زير درخت به ميان جمع مي‌آورد.
دراين فال‌گيري بيشتر بانوان شركت ميكنند و سال خوردگان با صدايي بلند به نوبت شعرهايي مي خوانند و دختر در پايان هر شعر، دست خودرا درون دوله ميبرد و يكي از چيزها را بيرون مي‌آورد، به اين ترتيب صاحب آن جسم متوجه مي شود كه شعر خوانده شده مربوط به نيت، خواسته و آرزوي او بوده‌است.
– دستبند تير و باد
در آغاز جشن بعد از خوردن شيريني، بندي به نام «تير و باد» كه از ۷ ريسمان به ۷ رنگ متفاوت بافته شده‌است به دست مي‌بندند ودر باد روز از تيرماه «۹ روزبعد» اين بند را باز كرده ودر جاي بلندي مانند پشتبام به باد مي‌سپارند تا آرزوها و خواسته هايشان را بعنوان پيام‌رسان به همراه ببرد. اينكار با خواندن شعر زير انجام ميشود: تير برو باد بيا غم برو شادي بيا محنت برو روزي بيا خوشه مرواري بيا.
و اما تيرگان در كدام شهرها برگزار ميشود؟
تيرگان در همه ي شهرها دريك تاريخ برگزار نميشود. «گاهشماري يكپارچه ي دين هاي ايران»، تاريخ برگزاري جشن تيرگان را دهم تيرماه مي داند. «انجمن كوهنوردان ايران» در روز سيزدهم تيرماه تيرگان در دامنه هاي دماوند در شهررينه، لاريجان آمل برپا مي كنند.
در فراهان مردم اين جشن را در روز آغاز تابستان و بيشتر در ستايش از گندم و بعنوان جشني براي برداشت گندم برگزار مي كنند. در جاهاي ديگري مثل مازندران، تيرگان به «تيرماه سيزده شو» مشهور است ودر شب سيزدهم آبان، جشن آن برگزار مي شود. در اردهال، مردم تيرگان را در سيزدهم مهر ماه جشن مي گيرند. مردم مهدي شهر سنگسر اين جشن رابا نام «تير مو اي سيزده» ودر روز ۲۲ آبان ماه برپا مي كنند ودر آن، خوراكي اي به نام «سيزده تامو» مي پزند.
ارمنيان اصفهان جشن تيرگان را در روز سيزدهم ژانويه برگزار مي كنند. زرتشتيان شهر هاي تهران، كرج، يزد، ميبد، اردكان، كرمان، بم، شيراز، اصفهان، اهواز، منطقه زلف آباد اراك و كشورهايي مثل سوئد، تورنتو و كشور آمريكا نيز تيرگان را جشن مي گيرند.
و در آخر عكس هاي برگزاري جشن تيرگان در رينه آمل
يازدهمين جشن تيرگان دربخش رينه آمل برگزار شد، اين جشن همه ي ساله براي دوستاران طبيعت و برپايي دماوند تشكيل مي شود.
جشن تيرگان چيست
جشن تيرگان در مازندران
تاريخچه جشن تيرگان
آداب مراسم تيرگان ،عكس هاي برگزاري جشن تيرگان
جشن تيرگان،روز جشن تيرگان ،13 تير جشن تيرگان
همه ي چيز درباره جشن تيرگان، 13 تير ماه + تصاوير جشن تيرگان
همه چيز درباره داروي لاغري | چه دارويي مصرف كنيم؟